: ارزیابی عملکرد مدل swat در پیش بینی رواناب، حوضه آبخیز کچیک، استان گلستان

در مطالعه حاضر توانایی مدل swat2009 در شبیه سازی رواناب و همچنینن ارزیابی اثر تغییرات کاربری اراضی بر رواناب سطحی در حوضه معرف کچیک واقع در استان گلستان با مساحت 3600 هکتار بررسی شد. مدل swat توسط سرویس تحقیقات کشاورزی ایالات متحده تهیه شده و به عنوان ابزاری برای بررسی اثرات اقدامات مختلف مدیریتی بر آب، رسوب و تولیدات شیمیایی اراضی کشاورزی در مقیاس آبخیزهای بزرگ در سطح جهان مورد استفاده قرار گرفته است. برای کاربرد موفقیت آمیز مدل، تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای مدل صورت گرفت تا حساسیت نتایج شبیه سازی نسبت به تغییر پارامتر های ورودی تعیین شود. در کل نتایج نشان داد cn2، esco، sol_awc، sol_k، gwqmn، gw-delay، alpha-bf و ch-n2جزء مهمترین پارامتر های کنترل کننده دبی جریان در حوزه آبخیز مورد مطالعه می باشند. براساس نتایج ارزیابی حساسیت، مدل swat برای جریان رواناب در خروجی حوزه آبخیز واسنجی و اعتبارسنجی گردید. شبیه سازی مدل swat در دوره های سال 2004 و 2006 به ترتیب واسنجی و اعتبارسنجی گردید. واسنجی و اعتبارسنجی مدل با استفاده از الگوریتم پاراسول در برنامه swatcup انجام گرفت. شاخص های p-factor، r-factor، r2 و نش- ساتکلایف (ns ) به منظور ارزیابی توانایی مدل swat در شبیه سازی رواناب به کاربرده شد. نتایج نشان داد که در مرحله واسنجی روزانه، ضرایب p-factor، r-factor، r2 و ns به ترتیب 50/0 ، 56/0، 71/0 و 70/0 و در مرحله اعتبار سنجی 55/0، 61/0، 75/0 و 71/0 به دست آمد. در تحلیل کاربری های اراضی با توجه به قابیلت های مدل swat در روند خوش بینانه (مثبت) و بد بینانه (منفی) برای کاربری اراضی در نظر گرفته شد. در گرایش مثبت تغییر کاربری اراضی در جهت بهبود و احیا پوشش گیاهی بررسی شد و در گرایش منفی در جهت حذف و از بین رفتن پوشش گیاهی و به سمت کاربری های زراعی و مرتعی ضعیف بررسی گردید. نتایج نشان داد که سناریوی بدبینانه منجر به افزایش متوسط رواناب سطحی به میزان 42/13 درصد و سناریوی خوش بینانه منجر به کاهش رواناب سطحی به میزان 64/23 درصد گردیده است. درکل نتایج نشان داد که با توجه به عملکرد مدل در دروه واسنجی و اعتبار سنجی، مدل swat میتواند تا حدودی ابزار مناسبی در رابطه با شبیه سازی رواناب باشد. هم چنین شبیه سازی اثر تغییرات کاربری اراضی بر پاسخ های هیدرولوژیکی حوضه کچیک با دقت قابل قبولی انجام گرفت که از جمله مزایای قابل توجه این مدل میباشد.